Samen werk maken van een herstelgerichte samenleving
Over de kiem van DIALOOG
"We zouden dat eigenlijk meer moeten doen." In dat ene spontane onvermoede zinnetje zit de kiem van wat DIALOOG uiteindelijk is geworden. Een intense samenwerking tussen De Rode Antraciet, verschillende Avansa's en De Huizen vzw rond de maatschappelijke kwestie conflict en herstel.
Na een geslaagde ontmoetingsdag in Brussel, bundelden ze in het voorjaar van 2020 de krachten om een project te maken rond herstelgericht werken.
En ondanks, of misschien net dankzij corona, werd het een sterk inhoudelijk dossier met de titel DIALOOG. Een dossier dat eind 2020 groen licht –en middelen- kreeg van de Vlaamse overheid als sociaal-cultureel project met laboratoriumrol.
Petra Geens (communicatiemedewerker De Rode Antraciet) in gesprek met Kurt Declercq (stafmedewerker Avansa Mid- en Zuidwest) en Lies Kortleven (sport- en cultuurfunctionaris De Rode Antraciet) over hoe een crisis de nodige ruimte kan scheppen voor grote ambities.
Wat was de aanzet voor dit project? Hoe ging de bal precies aan het rollen?
Kurt: In alle (zogenaamde) Avansa-regio’s was er al wel een bepaalde voorgeschiedenis van samenwerking rond de kwestie conflict en herstel, in meer of mindere mate. In mijn eigen regio bijvoorbeeld is sinds eind 2017 het netwerk Rondom Prison actief.
Op de boekvoorstelling ‘Aantekeningen bij een moord’ van Peter Vermeersch in Leuven kwam ik Lies tegen. Ook Bart Schoovaerts van Avansa Oost-Brabant was daar. Samen stelden we ons de vraag: als we die samenwerking ooit wat structureler zouden aanpakken, hoe moet dat er dan uitzien? Een eerste concreet gevolg was die gezamenlijke uitstap naar Brussel.
Lies: Dat klopt. We wilden iedereen nog eens samenbrengen om uit te wisselen wat er in de verschillende regio’s allemaal gebeurde qua samenwerking. Tijdens die ontmoetingsdag sluimerde al de wil om meer de krachten bundelen en te leren van elkaar.
Want nu was iedereen zo’n beetje hetzelfde proces aan het afleggen, maar dan apart. Sommige regio’s wilden starten met herstelgerichte activiteiten maar wisten niet goed hoe. We wilden vermijden dat ieder op zich het warm water moest gaan uitvinden.
Kurt: Uiteindelijk is de bal door De Rode Antraciet in het veld geschopt, n.a.v. een projectoproep rond herstelgericht werken bij het Agentschap Zorg en Welzijn. We hadden plots een concrete aanleiding om samen te werken.
“Sommige regio’s wilden starten met herstelgerichte activiteiten maar wisten niet goed hoe. We wilden vermijden dat ieder op zich het warm water moest gaan uitvinden.”
— Lies Kortleven, sport- en cultuurfunctionaris - De Rode Antracieturce
Net toen kwam de eerste coronagolf en de lockdown op ons af. Welke impact had dat op de samenwerking?
Kurt: Het maakte dat alles, van de eerste gesprekken tot nu, online moest gebeuren. Al bij al is het wel opmerkelijk dat we er toch in geslaagd zijn om zo’n project op poten te zetten.
Lies: We hadden een kerngroepje gevormd, met mensen uit West-Vlaanderen tot Limburg. We hebben heel intensief overlegd en ik denk niet dat dat mogelijk was geweest als we elke keer fysiek hadden moeten samenkomen. Het nadeel was dat we nooit eens een hele dag samen konden doorwerken, wat toch ook belangrijk is naast het online vergaderen.
Kurt: Het had inderdaad zijn voor- en nadelen. Ik herinner me dat toen de goedkeuring binnenkwam van ons voorstel, het toch heel vreemd voelde om dat niet samen te kunnen vieren, dat moest dan ook via een scherm.
Maar het verplichte online werken heeft een aantal dingen ook wel gestroomlijnd. Non-verbale communicatie heeft zijn voordelen, maar kan soms ook storend zijn en de dingen vertragen.
Stonden inhoudelijk gezien de neuzen meteen in dezelfde richting?
Lies: We hebben over heel veel dingen heel hard doorgepraat. Niet dat we per se iets anders wilden, maar omdat we mekaar niet zo goed kenden was het wel nodig om eerst wat af te tasten. Maar dat maakte wel - en dat is ook Kurt zijn verdienste, hij hield de pen vast - dat we een goed, stevig dossier hadden. Er is op heel korte tijd een enorm engagement en vertrouwen binnen de kerngroep tot stand gekomen. Iedereen nam zijn rol ten volle op. Ik denk dat de lockdown daar ook wel voor iets tussen zat, in die zin dat iedereen goesting had om inhoudelijk met iets bezig te zijn.
Kurt: Het project werd bovendien ervaren als een enorme kans. Vooral voor Avansa is het een kans om het thema in alle regio’s op tafel te leggen. Er waren in verschillende regio’s al wel praktijken, maar het belang ervan was niet altijd vanzelfsprekend. Er zijn nu eenmaal nog veel belangrijke thema’s en iedere regio ziet er ook anders uit. Het is een evolutie die binnen Avansa bezig is en die mooi de verschillende snelheden aangeeft waarmee partners soms aan het lopen zijn. Bij sommige zijn bijvoorbeeld al superveel praktijken rond het thema, terwijl anderen nog maar net aan de horizon komen piepen. Dat maakt het super boeiend!
Hoe zit het met de rolverdeling binnen het project?
Kurt: Het project werd formeel ingediend door Avansa MZW, maar in de praktijk ervaar ik niet dat het expliciet door ons getrokken wordt. We hebben een kerngroep met vier mensen van Avansa, twee van De Rode Antraciet en één iemand van De Huizen vzw. Geleidelijk aan groeiden we naar een evenwicht waarbij iedereen zijn rol heeft. Een echte leider is er niet, wel hebben we een duidelijk overzicht van wat er dient te gebeuren. En er is tijdens de overlegmomenten altijd wel iemand die conclusies trekt, waarna we samen de aanzet geven tot een volgende stap. We vullen elkaar mooi aan!
Naast de kerngroep is er nog de groep ambassadeurs, waar stafmedewerkers van alle partners in vertegenwoordigd zijn. Deze groep zoekt nu samen met de kerngroep zijn weg doorheen het project, en zal DIALOOG stap voor stap ontwikkelen.
Waar hopen jullie over drie jaar op het einde van dit traject te staan?
Kurt: Ik hoop vooral dat we een mooi traject gegaan zijn. Met hopelijk ook toffe resultaten, zodat we op het einde toch het gevoel hebben dat we een aantal stenen verlegd hebben en een basis hebben om op door te werken.
“Een steentje bijdragen aan een herstelgerichte samenleving zou wel mooi zijn.”
— Kurt Declercq, stafmedewerker - Avansa Mid- en Zuidwest
Dat we de hele samenleving met dit ene project herstelgericht kunnen maken, is wellicht een illusie, wij zijn ook maar een radertje in het geheel. Maar een steentje bijdragen aan een herstelgerichte samenleving zou wel mooi zijn. En ik kijk zeker ook uit naar de Herstelconferentie die we op het einde van het traject willen organiseren.
Lies: Waar ik ook van droom is dat heel veel mensen de verhalen gaan horen die deel uitmaken van de tweede fase van het project. En ik hoop net als Kurt dat we een basis zullen leggen om verder samen te werken.
Er is lokaal heel veel aan het bewegen rond herstel, ook bij andere organisaties zoals Arktos en Moderator. Ik geloof dat we, met al die projecten samen en met vereende krachten, echt wel kleine veranderingen kunnen verwezenlijken.
Dit interview verscheen in het jaarverslag 2020 van De Rode Antraciet.